Ο Μάρτης ή Μάρτιος (λατινικά Mars), σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο είναι ο τρίτος
μήνας του πολιτικού έτους και έχει 31 ημέρες, η ημέρα διαρκεί 12 ώρες και η
νύκτα άλλες 12.Τυπικά είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης γι΄ αυτό λέγεται και Ανοιξιάτης.
Μέχρι της 20
Μαρτίου ο ήλιος ευρίσκεται στον αστερισμό των Ιχθύων, κατόπιν εισέρχεται στον
αστερισμό του Κριού για το υπόλοιπο του μήνα, επίσης στις 20-21 μπαίνει στο
εαρινό ισημερινό σημείο της τροχιάς του. Είναι ο μήνας της μεγάλης εορτής του
Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και του εορτασμού της επετείου της έναρξης της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.
Σύμφωνα με το
ημερολόγιο των αρχαίων Ρωμαίων ο Μάρτης
ήταν ο πρώτος μήνας του έτους, επομένως η πρωτοχρονιά εορταζόταν τη 1η
Μαρτίου. Οι Ρωμαίοι είχαν αφιερώσει το μήνα στο Θεό του πολέμου Άρη (Mars) από όπου προέρχεται και το προσωνύμιο (Πολεμοχαρής).
Αρκετά τα έθιμα
που υπάρχουν για το μήνα και έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα. Ένα από αυτά
είναι εκείνο του βραχιολιού από άσπρη και κόκκινη κλωστή που τοποθετούν οι
μητέρες στο χέρι των παιδιών τους για να μην τα μαυρίσει ο Ήλιος, και
ονομάζεται «Μάρτης».
Η λαϊκή σοφία
έχει δώσει διάφορες ονομασίες στο Μάρτιο που έχουν σχέση με την αστάθεια των
καιρικών συνθηκών, που επικρατούν στη διάρκεια του μήνα. Οι πιο γνωστές από
αυτές είναι οι παρακάτω: Πεντάγνωμος, Γδάρτης, Παλουκοκαύτης, Κλαψομάρτης,
Φυτευτής, Ανοιξιάτης.
Ο Μάρτιος περιλαμβάνει πάντα ένα μεγάλο μέρος της
Σαρακοστής, γι΄ αυτό και η φράση. «Δε λείπει ο Μάρτης από την Σαρακοστή». Άλλες
παροιμίες είναι: «Αν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα , χαράς τονε
το γεωργό που χει πολλά σπαρμένα». «Το Μάρτη ξύλα φύλασσε, μη κάψεις τα
παλούκια». «Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης, παρά Μάρτης λιοπυράρης». «Απούχει κόρη
ακριβή του Μάρτη ήλιος μη τη δεί».