ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΣΚΑΘΑΡΙ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ ΤΟΥ

Τον τελευταίο καιρό παρατηρούνται στην περιοχή μας αυξημένα κρούσματα προσβολής των φοινικοειδών από το γνωστό μας πια έντομο, το κόκκινο σκαθάρι (Rhynchophorus ferrugineus). Ο επιβλαβής αυτός οργανισμός για τα φοινικοειδή θεωρείται σήμερα ως ο σημαντικότερος εχθρός τους. Το έντομο έχει προκαλέσει εκτεταμένες ζημιές στην Κεντρική Ελλάδα, την Πελοπόννησο και κυρίως την Κρήτη. Το σκαθάρι παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στη χώρα μας σε φοίνικες Washingtonia sp. που εισήχθησαν στο Ηράκλειο της Κρήτης το Μάιο του 2005 από την Αίγυπτο καθώς και σε φοίνικες του είδους Phoenix canariensis στη Χερσόνησο του Ν. Ηρακλείου Κρήτης (Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, Ιανουάριος 2006). Αρκετά είναι τα είδη των φοινικόδεντρων που υπάρχουν στην Ελλάδα και προσβάλλονται από το έντομο.

Μορφολογία: Τα ακμαία (αρσενικά και θηλυκά) έχουν κόκκινο – καστανό χρώμα, μήκος 3 cm περίπου και φέρουν ρύγχος. Οι προνύμφες είναι ευκέφαλες, άποδες και μπορούν να φτάσουν σε μήκος τα 5 cm πριν τη νύμφωση.

Κουκούλι από Rhynchophorus ferrugineus

Βιολογία: Τα θηλυκά ωοτοκούν γύρω στα 300 αυγά σε οπές ή πληγές του φοίνικα. Τα αυγά εκκολάπτονται σε 2-5 ημέρες. Οι προνύμφες εισχωρούν στο εσωτερικό του φοίνικα ανοίγοντας στοές προκαλώντας την κυρίως ζημιά. Πλησιάζοντας τον κορμό προσβεβλημένου φοινικόδεντρου ακούγεται χαρακτηριστικός θόρυβος, όπως εκείνος του μούστου όταν γίνεται η ζύμωση και το εσωτερικό του κορμού «βράζει», ως να βρίσκεται σε εμπύρετη κατάσταση. Η ανάπτυξη των προνυμφών διαρκεί 1-3 μήνες. Η νύμφωση γίνεται μέσα ή έξω από τον κορμό, μέσα σε κουκούλι που φτιάχνει η προνύμφη από ξερές ίνες του φοίνικα και διαρκεί 14-21 ημέρες οπότε γίνεται έξοδος των ακμαίων. Συνεπώς ο βιολογικός κύκλος του εντόμου διαρκεί 4 μήνες περίπου. Στον ίδιο φοίνικα μπορεί να απαντώνται επικαλυπτόμενες γενιές και συνυπάρχουν όλα τα βιολογικά στάδια του εντόμου.

Προνύμφη μέσα στο κουκούλι

Προνύμφη Rhynchophorus ferrugineus

Ακμαίο μέσα στο κουκούλι

Ακμαίο Rhynchophorus ferrugineus 

Με δελτίο τύπου η Δ/νση Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής της Περιφερειακής Ενότητας Λασιθίου, ενημερώνει για την παρεμπόδιση εξάπλωσης και την καταπολέμηση του Ρυγχοφόρου των Φοινικοειδών.

«Όλα τα στάδια του εντόμου (αυγό, κάμπια-προνύμφη, κουκούλι-νύμφη, ενήλικο), εξελίσσονται στο εσωτερικό του φοίνικα. Το ενήλικο σκαθάρι μπορεί να πετάξει ημερησίως περίπου 1 χιλιόμετρο. Τα θηλυκά γενούν σε ξεχωριστές οπές, πληγές, τομές κλαδέματος στην κορυφή (στεφάνη), στη βάση των νεαρών φύλλων του φοίνικα, καθώς επίσης και στις παραφυάδες (ιδίως του ελληνικού φοίνικα του Θεόφραστου). Προσβάλλει όλα τα είδη των φοινικοειδών, με εμφανή προτίμηση, για τα δικά μας δεδομένα, στον Κανάριο φοίνικα. Η ζημιά προκαλείται κυρίως από τις προνύμφες (κάμπιες), που τρέφονται από μαλακούς ιστούς στο εσωτερικό του κορμού. Συνήθως οι προσβεβλημένοι φοίνικες εντοπίζονται πολύ μετά την έναρξη της προσβολής. Σε αρχικό στάδιο μπορεί ένα φύλλο από τα κεντρικά, νεαρής ηλικίας φύλλα, να παρουσιάσει κλίση και να γέρνει ανάμεσα στα άλλα, που ακόμη δείχνουν υγιή. Επίσης, πιθανό να κάμπτονται τα μεγαλύτερης ηλικίας φύλλα προς τα κάτω, ενώ τα μικρότερης ηλικίας να είναι όρθια και έτσι να δημιουργείται ένα κενό ανάμεσα τους. Αργότερα όλα τα φύλλα γέρνουν προς τα κάτω δίνοντας την όψη ανοικτής ομπρέλας. Σε κάποιες περιπτώσεις ίσως να υπάρχουν φαγώματα στα φύλλα. Σύμφωνα με τη πρόσφατη απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2010/467/Ε.Ε.), προβλέπονται μέτρα αντιμετώπισης όπως παρακάτω: Α) Αρχικά στάδια προσβολής: Μπορεί να εφαρμοστεί ένα από τα παρακάτω μέτρα:

Φοινικόδεντρο σε προχωρημένο
 στάδιο προσβολής

● Μηχανική εξυγίανση ή δενδροχειρουργική (καλό καθάρισμα του δένδρου κόβοντας όλα τα προσβεβλημένα τμήματα και ιστούς, φυτοϋγειονομικά ασφαλής απομάκρυνση τους και ταυτόχρονη χρήση εγκεκριμένου εντομοκτόνου (*) από κατάλληλα εκπαιδευμένο συνεργείο.

● Χρήση σκευασμάτων εντομοπαθογόνων νηματωδών, υπό τις οδηγίες γεωπόνου.

● Χρήση εγκεκριμένων εντομοκτόνων υπό τις οδηγίες και την επίβλεψη γεωπόνου. Β) Προχωρημένα στάδια προσβολής:  Εφόσον έχει προσβληθεί η «καρδιά» (μεριστωματικοί ιστοί), τότε το δέντρο δεν υπάρχει περίπτωση να αναβλαστήσει και εφαρμόζονται τα παρακάτω μέτρα από κατάλληλα εκπαιδευμένο συνεργείο.

● Κοπή των φύλλων σε απόσταση 20 cm από τη βάση τους (έτσι ώστε να μην περιλαμβάνει ασθενές τμήμα) και απομάκρυνση τους.

● Ψεκασμός με εγκεκριμένα εντομοκτόνα των κομμένων μερών του φυτού, του χώρου γύρω από το φυτό και προληπτικά των γειτονικών υγιών φοινικοειδών. Η εφαρμογή των εγκεκριμένων εντομοκτόνων θα πρέπει να πραγματοποιείται υπό την επίβλεψη γεωπόνου και λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας για τους ψεκαστές, τους περιοίκους, τα κατοικίδια ζώα, τις μέλισσες και το περιβάλλον.

● Σχολαστικό τύλιγμα και δέσιμο, για την αποφυγή της διασποράς του εντόμου, του τμήματος των 2m του κορμού από την κορυφή και κοπή του.

● Μεταφορά για φυτοϋγειονομική ταφή όλων των προσβεβλημένων τμημάτων σε βάθος μεγαλύτερο των 2 μέτρων.

ΠΡΟΣΟΧΗ!!!

Α) Να μη γίνεται άσκοπη και αλόγιστη χρήση φυτοφαρμάκων.

Β) Το κλάδεμα των φοινίκων να πραγματοποιείται μόνο κατά τους χειμερινούς-ψυχρούς μήνες και τα σημεία των τομών να ψεκάζονται με εγκεκριμένο εντομοκτόνο, γιατί αποτελούν σημείο έλξης για ωοθεσία.

Γ)Απαγορεύεται η αγοραπωλησία φοινικοειδών χωρίς φυτοϋγειονομικό διαβατήριο.

Δ) Εφόσον γίνεται εφαρμογή εντομοκτόνων σε φοινικοειδή την εποχή που αυτά είναι ανθισμένα, είναι απαραίτητο να κοπούν αρχικά οι ταξιανθίες και στη συνέχεια να γίνει ο ψεκασμός, επειδή τα σκευάσματα αυτά μπορεί να θανατώσουν τα μελισσοσμήνη.

(*) Εγκεκριμένες δραστικές ουσίες εντομοκτόνων με προσωρινή έγκριση 120 ημερών: Thiamethoxam, Imidacloprid, Abamectin, Clothianidin.

Παρακαλούνται οι κάτοχοι φοινικοειδών που αντιμετωπίζουν προβλήματα προσβολής στα δέντρα τους να επικοινωνούν άμεσα μαζί μας, προκειμένου να γίνει επίσκεψη από φυτοϋγειονομικό ελεγκτή για την εξατομίκευση της αρμόζουσας αγωγής για κάθε δέντρο.»

Επικοινωνία:  Τηλ. 2841-340508/ 340534  Fax: 28410-26542 Email: karataraki@lasithinet.gr

Ευχαριστούμε  πολύ την κ. Αγγελική Καραταράκη γεωπόνο για τις πληροφορίες που με πολύ προθυμία μας έδωσε.